Jeśli jesteś pasażerem linii lotniczych i podróżujesz dalej niż po terenie Europy, to z pewnością spotkałeś się z problemem zmiany czasu. Czym są zatem strefy czasowe i jaki wpływ mają na organizację lotów międzykontynentalnych? Czy strefy czasowe wiążą się z efektem jet lag i czy są sposoby na radzenie sobie z rozregulowaniem zegara biologicznego w związku z zaburzeniem poczucia dnia i nocy?
Czym są strefy czasowe?
Strefy czasowe to system podziału świata na regiony, w których obowiązuje ta sama godzina. Takie rozwiązanie ułatwia koordynację działań międzynarodowych, komunikacji, a także planowania podróży. System stref został wprowadzony w celu uporządkowania globalnego czasu. Przed powstaniem stref różne regiony świata miały własne lokalne godziny, co często prowadziło do zamieszania i trudności w synchronizacji działań na różnych kontynentach.
W kontekście lotów międzykontynentalnych znajomość i zrozumienie stref czasowych są kluczowe dla zapewnienia płynności podróży, minimalizacji opóźnień oraz komfortu pasażerów.
Strefy czasowe dzielą Ziemię na obszary, w których obowiązuje ta sama godzina. Podział ten opiera się na długości geograficznej i jest zwykle realizowany co 15 stopni długości geograficznej, co odpowiada jednej godzinie różnicy względem sąsiedniej strefy. Ciekawostką jest fakt, że istnieją strefy, w których różnica czasu jest mniejsza niż 1 godzina. Przykładem jest strefa UTC +3:30 funkcjonująca w Iranie czy UTC +5.45 funkcjonująca w Nepalu. Warto dodać, że przed II wojną także w Europie funkcjonowały strefy czasowe, w których różnica wynosiła mniej niż 1 godzinę – np. w Holandii było to 20 minut (UTC +0:20).
Podstawową jednostką międzynarodowego czasu jest czas uniwersalny koordynowany (UTC — Coordinated Universal Time), względem którego określa się inne strefy czasowe np. UTC+2, UTC-5. System ten został zaproponowany przez kanadyjskiego wynalazcę Sandforda Fleminga i oficjalnie przyjęty na konferencji w Waszyngtonie w 1884 roku. W rezultacie od tego momentu stał się podstawą organizacji czasu na całym świecie.
Warto zauważyć, że niektóre państwa stosują własne modyfikacje, np. czas letni, który wprowadza przesunięcie czasowe w okresie letnim, aby lepiej wykorzystać światło dzienne. Co więcej, w większości małych i średnich państw obowiązuje jedna strefa czasowa. W przypadku dużych krajów z kolei wdraża się kilka stref czasowych. Od tej reguły są jednak wyjątki – np. w Chinach obowiązuje 1 strefa czasowa pomimo tego, że różnica w czasie słonecznym pomiędzy wschodnimi a zachodnimi prowincjami wynosi ponad 4 godziny.
Wpływ stref czasowych na planowanie lotów
Znajomość i zrozumienie stref czasowych są kluczowe dla zapewnienia płynności podróży, minimalizacji opóźnień oraz komfortu pasażerów. Dotyczy to szczególnie lotów realizowanych na długich, międzykontynentalnych trasach. Warto zdać sobie sprawę, że różnice w obowiązującym w danej strefie czasie powodują, że planowanie lotów międzynarodowych wymaga szczególnej uwagi w zakresie godziny startu i lądowania pomiędzy portami. W rezultacie wszyscy operatorzy linii lotniczych muszą bardzo precyzyjnie koordynować odloty, czasy trwania lotów czy godziny przesiadek, aby uniknąć pomyłek i opóźnień. Pamiętaj, że niezależnie od tego, z jakiego powodu później dotarłeś na lotnisko docelowe, to przysługuje Ci odszkodowanie za opóźniony lot.
Co więcej, w przypadku długich lotów realizowanych równoleżnikowo – czyli ze wschodu na zachód lub odwrotnie – różnice w strefach czasowych będą znacząco wpływać na długość lotu, zwłaszcza gdy samolot leci przez wiele stref. Dla pasażerów oznacza to konieczność dostosowania się do nowego czasu, a także planowania odpoczynku i posiłków podczas podróży. Ponadto w sytuacjach, gdy lot trwa długo i obejmuje wiele stref czasowych, istotne jest takie podanie informacji o czasie lokalnym, aby pasażerowie mogli dokładnie zaplanować swój harmonogram.
Jet lag i jego skutki dla pasażerów
Podróż przez wiele stref czasowych często powoduje zjawisko zwane jet lag. Zaburzenie rytmu dobowego organizmu pojawia się w sytuacji, kiedy wewnętrzny zegar biologiczny nie jest zgodny z lokalnym czasem w miejscu docelowym.
Jak objawia się jet lag? Objawy zazwyczaj obejmują zmęczenie, trudności z zasypianiem, a nawet problemy trawienne, bóle głowy, czy drażliwość i ogólne osłabienie. Im więcej stref przekracza podróżujący podczas jednego lotu, tym bardziej dotkliwe mogą być skutki jet lagu. Aby zminimalizować efekty związane z zaburzeniem rytmu dobowego pasażerowie powinni stopniowo dostosowywać się do nowego czasu, np. przez ekspozycję na światło słoneczne czy odpowiednie nawadnianie organizmu. W tym czasie warto unikać używek takich jak alkohol i kofeina. W niektórych przypadkach pomocne mogą być również leki nasenne, jednak ich stosowanie wymaga konsultacji z lekarzem.
